اضطراب امتحان
اضطراب امتحان برای از دانش آموزان یک شوخی بیش نیست، اما برای بعضی دیگر واژه اضطراب امتحان یک موضوع وحشتناک وترسناک به شمار می رود.در طول سالها خدمتم به عنوان مشاور در مدارس با هر دو طیف برخورد داشته ام.آن دسته که به اضطراب فوق باور ندارند،افرادی معمولی وریلاکس هستند که خصوصیات اجتماعی جالب دارند.ظاهر چیزی به نام غم وغصه در فرهنگ تربیتی آنان وجود ندارد. اما کسانی که اضطراب امتحان زندگی آنان را تحت تاثیر قرار داده ، تقزیبا نقطه مقابل گروه قبل هستند. خصوصیات زیردر آنها به وفور دیده می شود:
- از نظر اجتماعی ضعیف تر
- دارای مهارتهای اجتماعی پایین تر
- دارای رگه های از کمرویی
- دارای جرئت وجسارت کمتر
- ترس از برخورد با موقعیت های جدید
اضطراب امتحان وبرنامه ریزی
مطالعات زیادی در مورد رابطه بین اضطراب امتحان و برنامه ریزی صورت گرفته است.چکیده این مطالعات نشان می دهد که برنامه ریزی واجرای آن می تواند اضطراب را کاهش دهد. در خصوص اهمیت برنامه ریزى، محققین مطالب زیادی مطرح نموده اند . چهار فایده اصلى کاربرد برنامه ریزى عبارت است از:
- ۱ – هدفمندى
- ۲ – برکت زمان
- ۳ – کاهش دغدغه
- ۴ – نتایج فراوان
امروزه ضرورت برنامه ریزى، با عنایت به سرعت، اطلاعات، قدرت و تحولات انفجارى موجود، از آفتاب روشنتر است .
اهمیت برنامه ریزى آن قدر روشن و بدیهى است که بىنیاز از تاکید به نظر مىرسد. این اصل در تمام مراحل حیات آدمى و در همه امور جارى او لازم الاجرا است . برخى صاحبنظران معتقدند: ما با برنامهریزى، تمام امکانات خویش را جهت وصول به هدف تعیین شده بسیج مىکنیم و به نوعى هماهنگى مىرسیم . بهترین مثال در این زمینه فصل امتحانات یا کنکور است.
رابطه آزمون وبرنامه ریزی
فصل آزمونها، از محسوسترین زمانها جهت به کارگیرى یک برنامه ریزى منسجم و مجدّانه به شمار مىآید؛ چون برنامه ریزى روش نظامدار انجام امور است و بدون به کارگیرى آن ، اهداف حاصل نمىگردند . در حالت فقدان برنامه :
- به روزمرگى دچار خواهیم شد .
- با انجام مطالعات پراکنده انگیزههاى خود را ضعیف مىسازیم که محصول آن اضطراب و نگرانىها است.
به منظور ورود به قلمرو جادویى و شگفتانگیز برنامه ریزى در فصل امتحانات و ارزشیابىها، ابتدا باید تمام افکار محدود کننده را از خود برانید و به یک موجود معنوى تبدیل شوید؛ موجودى که در قلمرو درونىاش محدودیتى ندارد . در این حالت، به سطح جدیدى از معرفت درونى مىرسید که با شما نجوا مىکند: «من مىتوانم در این لحظه چنین کارى را به خوبى انجام دهم» .
اضطراب امتحان درمطالعات آکادمیک
واژه اضطراب امتحان که از ترکیب کلمههاى اضطراب (Anxiety) و امتحان (Test) تشکیل شده ، نوعى حالت هیجانى ناخوشایند و مبهم است که باپریشانى، وحشت، هراس، تپش قلب، تعریق، سردرد و بى قرارى، تکرّر ادرار و تشویش همراه است. آنچه این حالات را از هراس یا ترس شدید جدا مىکند این است که منبع اضطراب معمولاً به طور دقیق شناخته شده نیست ؛ اما در ترس شدید اغلب علت هراس براى ما مشخص است.
علل اضطراب امتحان:
به عقیده صاحبنظران سه دسته عوامل در اضطراب دخالت دارند.
۱ – عوامل فردى و شخصیتى
۲ – عوامل اجتماعى
۳ – عوامل آموزشى
۱- عوامل فردى و شخصیتى :
تعدادى از این عوامل عبارتنداز:
۱ – ۱- بین اضطراب امتحان و اضطراب عمومى که یک خصیصه و صفت شخصیتى است و میزان آن در افراد مختلف متفاوت است، رابطه وجود دارد. یعنى گاه فرد مضطرب علاوه بر شرایط امتحان در شرایط رانندگى و سخنرانى و گفت و گو نیز اضطراب دارد.
براى حل این مشکل موارد زیر پیشنهاد مىگردد:
الف) مطالعه و پرسش از خود
ب) تصور سخنرانى خود براى دیگران
ج) نوشیدن آب قبل از سخنرانى و حتى امتحان جهت کاهش تنش
۲ – ۱- اعتماد به نفس ارزش و اعتبارى درونى است که یک فرد در زمینه هاى مختلف زندگى:
- تحصیلى
- اجتماعى
- جسمانى
- و هوش
براى خود قائل است. افرادِ داراىِ اعتماد به نفسِ بالا براى برخورد شایسته با امتحان و مشکلات توانایى زیادى دارند.
۳ – ۱- هوش و توانایى ذهنى و شناختى در رفتارها، فعالیتها و اندیشهها و عواطف تأثیر بسیار دارد. ساراسون و همکارانش نشان دادهاند که بین هوش و اضطراب امتحان رابطه مستقیم وجود دارد.
بر این اساس، افراد با سطوح هوشى مختلف از نظر تجربه اضطراب امتحان متفاوتند؛ یعنى افراد داراى بهره هوشى متوسط، در مقایسه با افراد داراى بهره هوشى بالا و پایین، از اضطراب ناتوان کنندهاى رنج مىبرند. البته این مسأله با مشاوره قابل تعدیل است.
۴ – ۱- گاهى افرادى که از اضطراب امتحان رنج مىبرند، افکارى منفى و اغلب غیر واقعى از خود دارند ؛ خود را فردى شایسته نمىدانند و به شدّت از شکست مىترسند. این افراد باید نقاط مثبت خویش را فهرست کنند و نقاط قوت خویش را پیشرو بگذارند تا بدانند خداوند هیچ موجود بىاستعدادى نیافریده است.