دوره آموزشی کردستان شناسی

سفری به عمق فرهنگ وطبیعت کردستان –قسمت اول

توصیف طبیعت کردستان 

برای دیدن ویدیوی این مطلب روی این لینک کلیک نمایید

مقدمه 

این دوره آموزشی کردستان شناسی خلاصه مقاله مفصلی است که سالها قبل نوشته ام وبه کنگره هورامان شناسی ارائه دادم.برای ارج نهادن به فرهنگ کردستان وگذشته گان خود دوست دارم  خلاصه از آن را در چند قسمت در معرض قضاوت بازدید کنندگان وخوانندگان سایت راویژ دات کام وکانال تلگرمی راویژ قرار دهم.

به راستی کنگره هایی مانند کنگره مولوی وکنگره های کردستان شناسی وباینچویی ومهجوری و… که در چند ساله اخیر برگزار شده از بهترین روشهای آشنایی جوانان با گذشته با عضمت کردستان و بازگشت به فرهنگ خودی است .

امادرمورد کردستان گفته ها و ناگفته ها بسیار است . کوههای سر به فلک کشیده ودره های عمیق وطبیعت این دیار نشان از گذشته ای با عظمت دارد. همانطوریکه درکتاب کوههای ناشناخته غرب ایران آمده است،در دل این کوهستانها  راز و رمز های فراوانی  نهفته اند که بعضی ازآن بوسیله ی قلم زنان شیوا  معرفی شده اند.اما هنوز ناگفته ها واسرار فراوانی در دل این سرزمین وجود دارد که اغلب ازآن خبر ندارند

این دوره آموزشی را  هم نگاه کنید

این سرزمین گوهر بار مهد علم ودانش کردستان وزبان کردی بوده است . گویندگان – شعرا ء – حاکمان – دانشمندان – عارفان و برگزیدگان فراوانی داشته که توانسته اند گوشه هایی از عظمت گذشته و تاریخ داشته های خودرابرای استفاده آیندگان ثبت کرده اند . اسناد تاریخی که ملک الشعراء بهار ودیگران معرفی کرده واز طرف دکتر سوران سنه یی در مجله (سروه) بنام ((قه واله کونه کانی هه ورامان)) به چاپ رسیده است ، یکی از زوایای کشف شده از تمدن این مناطق است که  تاریخ فعلی منطقه را با مدرک وسند به حدود سه هزار سال پیش باز می گرداند .

محققین وپژوهشگران و دانشمندان در این کنگره هم به بسیاری از ناگفته ها پرداخته وهر کدام به گوشه هایی از زوایای ناشناخته توجه کرده اند .

ماموستا عبد الله گوران چهره ای شناخته شده برای فرهنگ دوستان است . این شاعر برجسته کرد در یکی از آثارش بنام ((به هه شت و یادگار و فرمیسک و هونه ر)) که در سال ۱۳۶۹ ه . ش از طرف انتشارات (گوران) سنندج به چاپ رسید توصیف جالبی از اورامان کرده است که دریغم آمد از بازگوی آن صرف نظر کنم . به نظر می رسد یکی از شاهکارها در زمینه توصیف فرهنگ وطبیعت کردستان باشد . بنابراین همه با هم به مرور این سفر نامه می پردازیم .

تاریخ این سفرنامه به حدود ۸۰ سال قبل باز می گردد . که بسیاری از ابعاد   فرهنگی ملت ما دست نخورده بود و از تغییر وتحول به دور بود ه و شاعر با استادی تمام به معرفی آن می پردازد . 

                                               توصیف راه های ارتباطی

 ماموستا گوران قبل از هر چیز به راههایی می پردازد که در اورامان دیده است . کوههای بسیار بلندی که تا آسمان آبی ادامه دارند و قله آنها مالامال از برف هایی است که ذره ای گرد و خاک نگرفته اند که قسمت های ازآنها را هم جنگل- های پرپشت پوشانده است . رود هایی را به نمایش می گذارد که در بعضی جاها، آب آن راکد مانده و همچون مار بر گردن قله ها پیچ خورده و در بعضی جاهای دیگر به سرعت حرکت می کند و چنان آهنگین که می توانند جای لای لای برای کودک را در خواب بگیرند و به فردآرامش بدهند تا به خواب برود . راههایی سخت و سنگلاخی و پر پیچ وخم با سراشیبی های تند و سر بالایی های عمودی که خود برای رهگذران تجربه های تلخ و شیرینی دارد . راههای ارتباطی اورامان راههای بسیار باریکی هستند که بر گردن کوهها وعمق دره ها آویخته اند و رهگذران را به اندیشه عمیق فرو می برد . ماموستا گوران این چنین به توصیف مشاهداتش می پردازد:          

کومه له شاخیک سه خت و گه رده ن که ش    ئاسمانی شینی گرتوه ته باوه ش

سه ر پوشی لوو تکه ی به فری زور سپی       به دارستان ره ش ناو دولی کپی

جوگه ی ئاوه کان  تیایاقه تیس ماوو                               هه ر ئه رون ناکه ن پیچی شاخ ته واو            

 هاوارو هاژه ی که ف چه رینی چه م           بو ته نیایی شه و لا لایه ی خه م ! 

توو له ریی باریک تووناو توون پشکن      ریبوار ئه خاته ئه ندیشه ی بی بن …

ناو ریگا ته ق ته ق لا ری به ردی زل       که هیشتا گه ردون پیی نه داوه تل !

گا سه ره و ژوره  گا سه ره و خواره          تالی و شیرینی دنیای ریبواره … !

                                               باغ های

راههای باریک و پر پیچ وخم قبل از رسیدن به آبادانی به باغهای باصفایی می رسند که با انواع درختان گردو و توت به استقبال مسافران می آیند واو را به استراحت می کشانند . سایه این درختان مامن و ماوای اهالی اورامان هستند که به پیش واز می آیند وبعد از سلام و احوالپرسی مسافر را به تماشای جنگلها و راههای ارتباطی بین درختان رهنمون می شود تا بعدا و پس از تجدید قوا به طی کردن آن مسیر  تا روستا بپردازد .

پیش ئه وه ی بگه ی به ئاواتی دی          ئه کشیته ناو باخ تووله ماری ری

شنه ی سیبه ری داری گویزوتوو               ئه بری ئاره قی ریبواری ماندوو

ته سکینی ریگای باخه و باخی ویل         «مانوو نه بی» یه :له م کیل بو ئه وکیل

سه لامون عه له یک مامه ی بن دار گویز       سه لا می مانوو له پیری بی هیز…!

مه رحه با سه ر چاو به چکه ی کاکول قیت                       سموره ی سه ردار روله ی زرنگ وزیت..

ئه روی هه ر ئه روی …ته لانه و ته لان         ئه مجا ئه گه یته پیچی به ر مالان…

       منتظر قسمت های بعدی این دوره آموزشی کردستان شناسی باشید      

ممنون از همراهی شما عزیزان