مهندسی راه آهن
موضوع وتعریف رشته :
مهندسی راه آهن شامل سه رشته مهندسی جریه ، مهندسی خط و ابنیه و مهندسی بهره برداری (عنوان مهندسی جریه ،خط وابنیه و بهره برداری راه آهن قرار است به عناوین مهندسی ماشین های ریلی، مهندسی خط و سازه های ریلی و مهندسی حمل ونقل ریلی تغییر یابد) است که هر یک از رشته های یاد شده با رشته دیگر متفاوت بوده ودر عین حال هر رشته باید اطلاعات اولیه از شاخه دیگر داشته باشد. برای مثال دانشجوی مهندسی خط وابنیه باید در زمینه ناوگان قطار و لکوموتیو که مربوط به شاخه جریه است و یا سیر حرکت وایمنی حرکت که مربوط به شاخه بهره برداری است ، اطلاعات کلی داشته باشد .
مهندسی جریه راه آهن:
جریه از کلمه جر به معنای جر به معنای حمل، حرکت دادن و کشیدن مشتق شده است وبه کلیه فعالیتهای بخش متحرک صنعت حمل و نقل ریلی اطلاق می شود این فعالیت ها توسط وسائط نقلیه ریلی شامل لکوموتیو بعنوان محرک وواگن های باری و مسافری انجام می گیرد .
هدف مهندسی جریه راه آهن نیز تربیت متخصصانی است که بتوانند طراحی، انتخاب بهینه، بهبود سیستم نگهداری،تعمیر، بازسازی وساخت وسایط نقله ریلی را بر عهده بگیرند . در واقع مهندس جریه یک مهندس خوب مکانیک است که تخصص ویژه در زمینه راه آهن دارد .
درسهای این رشته در طول تحصیل:
دروس پایه:
ریاضی، فیزیک، استاتیک، شیمی عمومی، معادلات دیفرانسیل، محاسبات عددی، ریاضی مهندسی ، برنامه سازی کامپیوتر .
دروس اصلی و تخصصی جریه راه آهن:
مقررات عمومی حرکت، نقشه کشی صنعتی، کارگاه ماشین ابزار وابزار سازی، مقاومت مصالح، مبانی ارتباطات و علایم،مبانی مهندسی برق و الکترونیک ، دینامیک، ترمو دینامیک، کارگاه جوشکاری و ورقکاری، مبانی سیر وحرکت قطار ، مبانی زیر سازی وروسازی راه آهن، مبانی ماشین های الکتریکی، مکانیک سیالات، طراحی اجزاء، علم مواد وشناخت فلزات در راه آهن، انتقال حرارت ، دینامیک حرکت قطارها، کارگاه تخصصی واگن ، راه آهن برقی، کنترل اتوماتیک،طراحی سازه واگن ولکوموتیو، تکنولوژی ساخت وتعمیر وسایل نقایه ریلی ، طراحی ترمزهای قطار، کارگاه تخصصی لکوموتیو، طراحی لکوموتیو، طراحی بوژی ،پروژه تخصصی ، طراحی ماشینهای ریل
مهندسی خط و ابنیه راه آهن :
رشته خط و ابنیه در زمینه طراحی هندسی مسیر وزیر سازی و روسازی راه آهن وسازه های فنی گوناگون مانند پل ، تونل ، دیواروترانشه مطالعه می کند . مهندسی خط و ابنیه بااینکه دارای نقاط مشترکی با مهندیس عمران است اما وجوه افتراق بسیاری نیز با رشته عمران دارد . برای مثال در رشته مهندسی عمران اطلاعاتی در زمینه هیدرولوژی ،هیدرولیک و سازه های آبی داده می شود در حالیکه یک مهندسی خط وابنیه نیازی به این اطلاعات ندارد ودر عوض باید در زمینه ناوگان ومسیر حرکت دروسی را بگذراند همچنین در زمینه ریرسازی و روسازی راه آهن و ابنیه فنی این مسیر لازم است که اطلاعات تخصصی داشته باشد چون ابنیه فنی که در خطوط راه آهن به کار می رود ، تحت تاثیر نیروهای دینامیکی قرارمی گیرند در حالیکه سازه های متداول رفتاری غیر از این دارند .
دروس اصلی و تخصصی رشته خط و ابنیه راه آهن :
رسم فنی و نقشه کشی، مقررات عمومی حرکت، نقشه برداری و عملیات، مقاومت مصالح، مبانی ارتباطات و علایم، مسالح ساختمانی، دینامیک ، مبانی سیر و حرکت قطار، تحلیل سازه ها، مکانیک خاک، تکنولوژی بتن، مبانی مهندسی برق، طراحی مسیر، هیدرولوژری مهندسی، سازه فولادی، سازه های بتن آرمه، زیرسازی مسیر ، روسازی راه آهن، نقشه برداری مسیر وعملیات، پلهای راه آهن، تونل سازی، ابنه مسیر، ایستگاه راه آهن، نگهداری خطوط، متره وبرآورد پروژه، ماشین های ریلی، دستگاه خطوط، پروژه طراحی مسیر، بوژی و لکوموتیو، پروژه پل های ران آهن.
مهندسی بهره برداری راه آهن:
مدیریت استفاده بینه از منابع ، امکانات و تاسیسات شبکه راه آهن وتجهیزات متحرک ریلی بر عهده مهندس بهره برداری راه آهن است . در حقیقت فعالیت یک مهندس بهره برداری به دو بخش عمده قبل از طراحی خط راه آهن و بعد از طراحی خط تقسیم می شود که در مرحله نخست مهندس بهره برداری حجم مسافر و کالای که در خط مورد نظر جابجا خواهد شد پیش بینی کرده و بررسی می کند که آیا تاسیس این خط به صرفه می باشد یا خیر . ودر مرحله بعد نیز به طراحی و برنامه ریزی حرکت قطار ها می پردازد تا تاخیر زمانی قطار ها به پایین ترین حد امکان برسد و هزینه های راه آهن کمتر شود . به عبارت دیگر بخش بهره برداری ، بخش نرم افزاری راه آهن است.
دروس اصلی و تخصصی بهره برداری راه آهن :
مبانی مهندسی برق، مبانی ارتباطات و علایم الکتریکی، استاتیک و مقاومت مصالح، اصول مدیریت و تئوری سازمان، مبانی زیسازی و رو سازی راه آهن ، طرح هندسی خط،اصول حسابداری و هزینه یابی ، اصول شبیه سازی، نقشه کشی صنعتی، تئوری احتمالات و کاربرد آن، تحلیل سیستم ها، آمار مهندسی، تحقیق در عملیات، ارزیابی کارو زمان ، مهندسی فاکتور های انسانی ، مقررات عمومی حرکت ، طرح سیستم های اطلاعاتی و کنترل مدیریت ، اقتصاد عمومی، اقتصاد مهندسی، برنامه ریزی حمل و نقل، تئوری رفتاری لکوموتیو و واگن، تئوری حرکت قطار ها، تعرفه و بازرگانی راه آهن، سیستم های تخلیه و بارگیری، روش های بر نامه ریزی حرکت قطار ها، طراحی ایستگاه ها و خطوط صنعتی، بررسی فنی و اقتصادی اتخاب مسیر.
توانایی های لازم برای مهندسی راه آهن :
درس ریاضی در رشته های مهندسی راه آهن نیز مانند سایر رشته های مهندسی از اهمیت بسیاری برخوردار است اما علاوه بر قوی بودن در دو درس ریاضی و فیزیک ، دانشجوی مهندسی راه آهن باید توانایی مدیریت داشته واز روابط اجتماعی خوبی برخوردار باشد . در ضمن دانشجوی خط و ابینه راه آهن باید سخت کوش، جدی و مقاوم بوده وآمادگی کار در هر شرایطی را داشته باشد چون کار اصلی یک مهندس خط و ابنیه در بیابان ، دشت، کویر و کوهستان است وفردی که وارد این رشته می شود باید به کار های اجرایی علاقه مند باشد . دانشجویانی نیز در رشته مهندسی بهره برداری راه آهن موفق می شوند که به جامعه شناسی علاقه مند باشند چون این رشته بیشتر به فاکتورهای انسا نی در صنایع می پردارد تا فاکتورهای تکنولوژیکی .
موقعت شغلی در ایران :
براساس برنامه پنج ساله سوم توسعه که به تصویب مجلس شورای اسلامی نیز رسیده است ، قرار است که فعالیتهای اجرایی راه آهن به مرور به بخش خصوصی واگذار شود واین به معنای آن است که صنعت راه آهن به نیروی متخصص بیشتری برای نظارت ، مدیریت و کنترل پروژه نیاز دارد تا راه آهن بتواند بصورت منسجم به کار شرکتهای خصوصی نظارت داشته باشد . باید توجه داشت که حیطه شغلی یک مهندس راه آهن به صنعت راه آهن محدود نمی شود بلکه فارغ التحصیل این رشته می تواند در صنعت ذوب آهن ، شرکتهای وابسته به راه آهن،مجتمع فولاد مبارکه و صنایع وابسته، مترو ، بنیاد مستضعفان ،واگن سازی پارس و کارخانجات مشابه شرکتهای مهندسی و… کار کنند یا با توجه به شاخه تحصیلی خود به عنوان یک مهندسی ، یک مهندس مکانیک یا مهندس صنایع فعالیت داشته باشد .
حدود پذیرش ودانشگاه محل تحصیل:
این رشته فقط در دانشگاه دولتی تدریس می شود . در سال ۸۳ در دوره کارشناسی روزانه ۶۱ نفر ودر دوره کارشناسی ارشد ۹ نفر از سوی دانشگاه علم و صنعت ایران پذیرفته شده اند .
2 دیدگاه
زیار نمکی
سلام از مطالب خوب تان استفاده کردم
ناجی هدایتی
منون از اینکه نظرتان را با کاربران سایت به اشتراک گذاشتید